Навосиз кишилар ёхуд коррупция-қабоҳат
«Эзгу ишимиз учун мукофотлашлари билан биздан савобни тортиб олишади.» Шамфор Никола Себастиан Рок
Чақалоқ бу ёруғ дунёга келар экан ўзининг илк сўзини айтади: инга, инга. Уни албатта меҳрибон қўллар авайлаб кўтариб олади, қувонч чақнаб турган кўзлар унинг митти юзига хайрихоҳлик билан боқади. Гўдакнинг димоғига ҳаёт ҳиди уфуради. Бутун борлиқ уни хуш кутиб турганга ўхшайди.
Аммо, минг афсуски инсон таваллуд топган онданоқ атрофида рўй бераётган таъмагирлик саҳнасига гувоҳ бўлишга мажбур бўляпти. Гўдакларнинг руҳият оламига таъмагирликнинг ғуборли тўлқини етиб келиб, унинг мусаффо дунёсига раҳна солмайди, деб ким кафолат бера олади. Ҳа, ана шу оқ, кўк, қизил халатлиларнинг айримлари гўдакнинг яқинларидан суюнчи дейсизми, қўл ҳақи ёинки кўнгил олиш дейсиз-ми, совға ёки пора дейсизми қандай номласангиз ҳам барибир барини интиқ кутишади. Имо-ишора қилишади, турли баҳоналар билан диққатингизни тортишга уринишади, шунда ҳам тушунмасангиз рўйи рост мақсадларини изҳор этишдан уялишмайди. Ҳатто, қатъий туриб ўзларини рози қилишингизни сўрашади. Порахўрлик, давлат мулкини ўзлаштириш, таъмагирлик каби иллатларнинг бошқа турли соҳаларда ҳам илдиз отганлиги ачинарли ҳол албатта. Ахир, уларнинг барчаси текинга эмас, ойлик маош олиб ишлашади-ку! Маош бу-ўз ҳалол меҳнатига яраша ҳақ олиш, рағбат ҳисобланмайди-ми?
“Таъмагирлик яъни, очкўзлик одам вужудидаги тўртта гавҳардан бири бўлган ҳаёни яъни, орни йўқотади.” Термизий ривояти
Пора кутаётган ва уни жон-жон деб олаётганлар навосиз кишилардир. Навосизлик бу-маърифат куйидан маҳрумликдир. Қалбида, қулоғида навоси борлар пора олмайди, порахўрлик жаҳолатидан ўзини асрайди. Пора олмаган кишилар қашшоқ бўлиб қолади-ми? Аслида порахўрлар маънан қашшоқ одамлардир. Пора бермаган кишининг иши раво бўлмайди-ми? Сифатли тиббиёт хизматидан маҳрум қилишади-ми? Турли баҳоналар билан ишга қабул қилишмайди-ми? Пора бермай туриб ҳаётда муносиб ўрин топиб бўлмайди-ми? Ҳеч ким пора бермаса порахўр қаердан пайдо бўлади?! Пора берувчиларнинг ҳам аслида онги, шуури навосиз эканлиги шубҳасиз.
Мамлакатимизда коррупциянинг олдини олиш ва унга қарши курашиш самарадорлигини тубдан яхшилаш бўйича кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Жамиятимизда коррупциянинг барча кўринишларига муросасиз муносабатни шакллантириш борасидаги вазифалар мукаммал бажарилиши фуқароларнинг ўзларининг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданияти қай даражада эканлигига билвосита ва бевосита боғлиқ. Шу боис коррупция ҳаммага тегишли муаммо, ёмон иллат. Иллат тузатилмас экан бу жамиятда янгиланиш, тараққиёт, ободлик бўлиши мумкин-ми? Қалбининг ободлиги, тафаккурининг тозалиги, иймонининг бутунлиги ҳақида ҳар бир инсон ўзи қайғуриши шарт эканлигини биз қачон англаб етамиз?
Ривожланган давлатлар қаторида мардонавор туришда юртимизнинг айнан ҳар жиҳатдан юксак тайёргарликка эга муносиб кадрлари барча жабҳаларда рақобатбардошлик салоҳиятига эга муҳим ричаг ролини бажаришини унутмаслигимиз керак. Кадрлар масаласида ечимини кутаётган тугунлардан бири проктенцизмдир, яъни қандай соҳа бўлмасин муносиб мутахассис эмас, балки қариндош-уруғ, таниш-билишнинг қўллаб-қувватланишидир. Бугунги ҳаётимизда гўёки денгизчи удуми асосида маҳкам боғланадиган ноқонуний, қинғир ва адолатсиз боғлиқликлар мезони асосида кадрларни танлаш, тайёрлаш, ўрнига қўйиш ва уларни рағбатлантиришдаги коррупцион ҳолатларнинг учраб туришини афсуски инкор этиб бўлмайди. Коррупция Ватан тараққиёти йўлида хавфли ғов кўринишидаги қабоҳатдир. Кадрлар қўлининг тозалиги ҳар қандай соҳани коррупциядан тозалайди.
Коррупцияга қарши қатъият билан курашиш учун эса авваламбор, ҳалолликнинг моҳиятини англаб олиш зарур. “Ҳалоллик вакцинаси”га эга инсонгина коррупциянинг ҳар қандай кўринишларига муросасиз муносабатда бўла олади. Ҳар биримиз, ҳар куни, ҳар лаҳзада порахўрлик, таъмагирлик каби иллатларга нисбатан тоқатсизлик ва муросасизлик позициясида туришимиз шарт. Коррупция юз берган вазиятларни мутлақо баҳоналар излаш билан изоҳлаб ва ҳеч қандай сабаблар қалқонида оқлаб бўлмайди, фақатгина бундай ҳолатларни қоралаб, инкор этилса тўғри бўлади.
Болажон, сен наво куйини чалишни ўрган, уни аввало ўз қалбингга жо эт. Зеро, бутун борлиқ мумтоз куйга тўлиб, инсонлар сийратини янгилагай, афзал қилгай. Шояд ўзинг умидли чолғучи бўлгайсан ва маърифат қўшиғини куйлагайсан. Шундай куйлаки, инсонлар қалби маърифат нурларига, гўзал наволарга лиммо-лим тўлсин, олижаноблик уларнинг илму амалига айлансин, ҳалоллик, одамийлик хислатлари билан безансинлар.
Муслима Ёдгорова (5.09.2019 йил)
